Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2012

Χριστός και τίποτα

μετάφραση από το άρθρο Christ and Nothing του David Bentley Hart
 
   Σαν σύγχρονοι άνδρες και γυναίκες - στο βαθμό που είμαστε σύγχρονοι - πιστεύουμε στο τίποτα. Αυτό δεν σημαίνει, σπεύδω να προσθέσω, ότι δεν πιστεύουμε σε τίποτα. Εννοώ ότι στηριζόμαστε σε μια ακλόνητη, αν και συχνά ασυνείδητη, πίστη στο τίποτα, ή στη μηδαμινότητα ως τέτοια. Είναι αυτό στο οποίο έχουμε τοποθετήσει την εμπιστοσύνη μας, πάνω στο οποίο ριψοκινδυνεύουμε τις ψυχές μας, και πάνω στο οποίο προβάλλουμε τις αξίες με τις οποίες μετράμε τη σπουδαιότητα της ζωής μας. Ή, για να το εκφράσω πιο απλά και ολοκληρωμένα, η θρησκεία μας είναι ένας πολύ αναπαυτικός μηδενισμός.
   Αυτό μπορεί να έχει μια αποκαλυπτική χροιά, έτσι όπως ακούγεται, χωρίς κάποια προειδοποιητική ή μαλακτική εισαγωγή τουλάχιστον, αλλά δεν πιστεύω ότι λέω τίποτα που δεν ήδη ανιαρά προφανές. Ζούμε σε μια εποχή της οποίας η κυρίαρχη ηθική αξία έχει καθοριστεί, με συντριπτική συναίνεση, να είναι η απόλυτη ελευθερία της προσωπικής βούλησης, η δύναμη του καθενός από εμάς να επιλέγει ό, τι αυτός ή αυτή πιστεύει, θέλει, χρειάζεται ή πρέπει να έχει. Τα πιο πειστικά πολιτιστικά μας μοντέλα της ανθρώπινης ελευθερίας είναι ξεκάθαρα βολονταριστικά και, με έναν μάλλον υποβαθμισμένο και αμόρφωτο τρόπο, προμηθεϊκά. Η θέληση, πιστεύουμε, είναι κυριαρχική, γιατί είναι απροϋπόθετη, ελεύθερη, γιατί είναι αυθόρμητη και αυτό είναι το υπέρτατο αγαθό.
   Και μια κοινωνία που το πιστεύει αυτό, θα πρέπει, τουλάχιστον έμμεσα, να εναγκαλιστεί και υποστηρίξει μια πολύ ιδιαίτερη ηθική μεταφυσική: η μη πραγματικότητα κάθε "αξίας" είναι υψηλότερη από κάθε επιλογή ή από οποιοδήποτε υπερβατικό Αγαθό που παραγγέλει την επιθυμία ενός υψηλότερου τέλους. Η επιθυμία είναι ελεύθερη να προτείνει, να αρπάξει, να αποδεχθεί ή να απορρίψει, να θέλει ή να μη θέλει - αλλά όχι να υπακούει. Η κοινωνία πρέπει κατά συνέπεια να προστατεύεται από τη διείσδυση του Αγαθού ή του Θεού, έτσι ώστε οι πολίτες της να μπορούν να καθορίζουν τη ζωή τους με τις επιλογές που κάνουν από ένα σύμπαν ηθικά αδιάφορο, αλλά με σκόπιμα μεταβλητά άκρα, απαλλαγμένο από οποιαδήποτε προηγούμενη γραμματική της υποχρέωσης ή της αξίας (στην Αμερική, αυτό το ονομάζουμε "διαχωριστικό τείχος"). Γι` αυτό και οι ελευθερίες που επιτρέπουν σε κάποιον να ψωνίσει υπνοσέντονα στο χρώμα της λεβάντας, να καρφωθεί με θέρμη στην πορνογραφία, να γίνει Ουνιταριανός, να αγοράσει δημοφιλείς τελετουργίες ωμής βίας, ή να καταστρέψει το αγέννητο παιδί κάποιου άλλου, είναι όλες εξίσου ουσιαστικά "αγαθά", επειδή όλες είναι εκφράσεις μιας αναπαλλοτρίωτης ελευθερίας της επιλογής. Και έτσι, στο τέλος της νεωτερικότητας, ο καθε ένας από μας που είναι πιστός στους καιρούς, δεν στέκεται να αντικρύσει τον Θεό ή τους θεούς ή το Αγαθό πέρα από τις υπάρξεις, αλλά μία άβυσσο, πάνω από την οποία προεδρεύει η κενή, απαραβίαστη αυθεντία της ατομικής θέλησης, της οποίας οι παρορμήσεις και οι αποφάσεις είναι ο δικός της ηθικός δείκτης.
    Αυτό δεν σημαίνει ότι – τέτοιοι συναισθηματικοί βαρβάροι που είμαστε – δεν επικαλούμαστε ακόμη ηθικούς και θρησκευτικούς περιορισμούς στις δράσεις μας. Κανένας, ούτε ο πιο δαιμονικός, παράφρων ή ανήλικος ανάμεσά μας δεν επιθυμεί πραγματικά να ζει σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από ορατά όρια και φιλόξενα καταφύγια. Έτσι αυτός ο άνδρας μπορεί να επιλέξει να μην αγοράσει το συγκεκριμένο όχημα, γιατί θεωρεί τον εαυτό του οικολόγο. Ή αυτή η γυναίκα μπορεί να επιλέξει να μην κάνει έκτρωση στα μέσα του δεύτερου τριμήνου της, επειδή το έμβρυο σε εκείνο το χρονικό σημείο της κύησης της φαίνεται πάρα πολύ σχηματισμένο και θα αισθάνεται προσωπικά άσχημα να “το” τερματίσει. 'Ομως αυτό διευκρινίζει απλώς το θέμα μου: παίρνουμε ως δεδομένο το δικαίωμα του ατόμου όχι απλώς να υπακούει ή να αψηφά τον ηθικό νόμο, αλλά και να επιλέγει ποια ηθικά πρότυπα θα υιοθετήσει, ποιες αξίες θα υποστηρίξει, ποια μόδα ευσέβειας θα φορέσει και με ποια αξεσουάρ.



                                                                                                                                               (συνεχίζεται)     


 
Η αρχική εκδοχή αυτού του άρθρου δόθηκε ως διάλεξη σε ένα συνέδριο για τις Δέκα Εντολές που έγινε στο Κολλέγιο του Αγίου Όλαφ στο Νόρθφιλντ της Μινεσότα, 15 με 17 Ιουνίου 2003, με τη χορηγία του Κέντρου Καθολικής και Ευαγγελικής Θεολογίας και του Συλλόγου για ένα Οικουμενικό Αγγλικανικό Δόγμα.

Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2011

το νόμισμα

Η αλήθεια ήταν ένα νόμισμα
παλιό, χαραγμένο απ` την απόσταση
φουχταλιασμένο μες τον κόρφο του,
δεν ήταν νόμισμα
ήταν μενταγιόν,
δεν ήταν μενταγιόν
ήταν ράβδος χρυσού
σε σχήμα σταυρού.



Σάββατο 7 Μαΐου 2011

Θανάση μας

      Μια χώρα βυθισμένη
      μες τα νερά του νου
      αντί να κλαίει και να γκρινιάζει
      αντί να σκύβει και να σιωπά
      τρέχει ακατάπαυστα
      μήπως προλάβει
      την ιστορία που τον κυνηγά.
      Την ιστορία, την τραγωδία, το θάνατο
      τη φτώχεια, τη βλακεία, τον πόνο
      είναι ο τρελλός λαγός
      ενώ οι πυροβολισμοί ακούγονται
      είναι ο τρελλός λαός
      που ο λόγος του χάθηκε...
      Μια χώρα βυθισμένη
      μες τα νερά του νου
      και κατάφερε να διασώζει
      την αξιοπρέπεια καθενού.



Σάββατο 2 Απριλίου 2011

Σαν πρώτη φορά στην Ιθάκη

Με ξύπνησαν οι πρώτοι ήχοι της αυγής
-κάποια κοκόρια που λαλούσαν σποραδικά
κάποιος γάιδαρος που γκάριζε,
το φως δεν είχε ακόμη βγει,
κι ανασηκώθηκα ξαφνιασμένος
προσπαθώντας να θυμηθώ πού βρισκόμουν
-ήταν ένα άγνωστο μέρος
ποιος ξέρει ποιοι καινούριοι κίνδυνοι
με απειλούσαν πάλι
α, ξαφνικά θυμήθηκα
ήταν οι Φαίακες
που θα με πήγαιναν στην πατρίδα
καινούρια προδοσία ξανά
ποιος ξέρει πού με παράτησαν
κοίταξα τριγύρω, έλεγξα την κασέλα
ήταν όλα εκεί, παράξενο
πρέπει να μάθω, σκέφτηκα
πού βρίσκομαι, να δω τι θα κάνω
και τότε είδα το βοσκόπουλο.
Στεκόταν και με κοιτούσε,
παράξενο που δεν το είχα δει προηγουμένως
φαινόταν έξυπνο το πρόσωπό του
και το πλησίασα με μια ψεύτικη ιστορία
έτοιμη μέσα στο μυαλό μου
γιατί το είχα μάθει πια καλά
να κρύβω τον πραγματικό εαυτό μου.

Τρίτη 22 Μαρτίου 2011

υπάρχει

είναι η ευτυχία κάτι
που ανακαλύπτεις ξαφνικά
μετά απ` το μεγάλο πόνο
σου κρατάει για λίγο το χέρι
σε κοιτάει στα μάτια για πάντα
και ξέρεις τώρα πως υπάρχει
και θάρθει ξανά

Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011

Παγκόσμια ημέρα της ποίησης

Χρόνια πολλά σε όλους τους ποιητές και τις ποιήτριες
καθώς και σε όσους αγαπούν την ποίηση.
Σαν δώρο σήμερα προσφέρουμε μιά παρομοίωση από τον "Ερωτόκριτο" (στιχ. 1107 - 1124)

Σαν το λουλούδι π` όμορφο παρ` άλλο η φύση κάνει,
   κι` έρθει άνεμος με τη χιονιά να το ψυχομαράνει,
κι` η ομορφιά ντου χάνεται, τη μυρωδιά δεν έχει,
   όσ` ώρα είναι ανεμική, κι` όσ` ώρα χιόνι βρέχει,
μα τό `βγη ο ήλιος να το δη και  βράση να να του δώσει,
   και να μορφίσει το ζιμιό, τα φύλλα να ξαπλώσει,
το χιόνι που `ν` τριγύρω ντου χαμαί νερό το ρίχνει,
   τη μυρωδιά, την ομορφιάν, ωσάν και πρώτας δείχνει,
όλες τσι χάρες σαν εβγεί ο ήλιος του τσι δίδει,
   που τόχεν άσκημο η χιονιά, τση νύκτας το σκοτίδι,
έτσι `χαν και την Αρετή τα πάθη μαραμένη,
   κι ασούσουμη κι ανέγνωρη, κακά καταστεμένη,
κι` η σκοτεινάγρα τση φλακής, του λογισμού η κρυγιότη,
   πολλ΄; άσκημην εκάμασι την όμορφήν τση νιότη.
μα σαν είδε τον ήλιον τση μες στη φλακήν κι εμπήκε,
   εξαναγίνη το ζιμιό την ασκημιάν εφήκε,
εγιάγειρεν η ομορφιά που τσ` ήτο μακρεμένη,
   ήβραζε, πάλι ενέζησε, οπού `το χιονισμένη.



















Είναι στο σημείο όπου γίνεται η αναγνώριση του Ερωτόκριτου από την Αρετή, μέσα στη φυλακή της, και φυσικά η στιγμή είναι πολύ σημαντική, από τις κορυφαίες του έργου. Ο ποιητής υπογραμμίζει, εξηγεί και αναλύει τη στιγμή αυτή με την πλατειά αυτή παρομοίωση, όπως και ο Όμηρος στα έπη του.
Η παρομοίωση του Κορνάρου, έχει την ίδια ακρίβεια, ευστοχία και λειτουργικότητα όπως η παρομοίωση (γενικά) του Ομήρου. Φυσικά δεν μπορεί να είναι τυχαίο ούτε συμπτωματικό. Δείχνει ότι ο κρητικός ποιητής είναι πολύ καλός μαθητής του Ίωνα ποιητή, όχι μόνο στις παρομοιώσεις, αλλά στην όλη επική σύνθεση. Θα τολμήσουμε μάλιστα να πούμε ότι η Αρετούσα είναι η συνέχεια της Πηνελόπης, που δεν περιμένει πια παθητικά, αλλά κινεί την όλη επική δράση του συντρόφου με την επιλογή της. Είναι καιρός πια να ξεπεράσουμε την απέχθεια των Φαναριωτών και των Λογιώτατων για την πραγματική μας ποίηση (στους προγόνους των οποίων τα ακριτικά τραγούδια δεν άρεσαν και θέλησαν να φτιάξουν το δικό τους ξενέρωτο "έπος") και να παραδεχτούμε ότι ο "Ερωτόκριτος" είναι το έπος της χριστιανικής μας εποχής, στην οποία η προσωπική επιλογή του συντρόφου και μάλιστα από την πλευρά της γυναίκας, είναι τόσο σημαντική, έως θανάτου.

Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

Ο Αχιλλέας και το πένθος

Ήρθε το πένθος και χάραξε
τη μαύρη μου καρδιά για σένα
Πάτροκλε, για πάντα.
Και χωρίς την αθωότητα πια
την πρώτη του πολέμου,
όταν μπορούσα ακόμα
τα στρατεύματά μου αν ήθελα
να πάρω και να πάω στη Φθία,
που πολεμούσα ακόμα
για την τιμή και τα λάφυρα...
Τώρα η μοίρα μου
δεμένη με τη δική σου,
κάθε πρωί τον τύμβο σου
θα βλέπω,
δεν θα ξεχνώ
πως θα σε ξαναδώ σύντομα
στον Άδη...

Ποιος θα μπορούσε
τα χέρια του να βάλει μες το θάνατο
και να μη λερωθεί
από το αίμα των άλλων,
την ύβρη να τιμωρεί
και σε ύβρη να μην πέφτει,
την κρίσιμη στιγμή να κρατηθεί
τη δύναμή του απαρνούμενος;
Τι ωφελεί
οι νόμοι είναι σκληροί
της μοίρας των ανθρώπων
κι εγώ
χωρίς παράπονο κανένα ν` ακουστεί,
όπως πολέμησα
κι όπως πάντοτε
σ` ένα πολεμιστή ταιριάζει,
και με τη μοίρα
μέχρι το τέλος θα παλέψω.

Σάββατο 15 Μαΐου 2010

Παράσταση για μία φωνή

              1
Περπατούσαν ο ένας
πίσω από τον άλλον
σε μία γραμμή.
Ο απέραντος κόσμος άναβε
τη νύχτα του τα φώτα
μα αυτοί δεν είχαν φωνή
δεν είχαν όνομα.

Ούτε πρόσωπο είχαν
ούτε φύλο
ούτε παρελθόν
και οι βασανιστές τους
όμοιοι μ` αυτούς
μονάχα ο φόβος τους
ήταν πολύ μεγαλύτερος.

              2
Έκλαιγα στη σκάλα
είχε νυχτώσει
το φως
δεν το είχαν ακόμα ανάψει
ένα πουλί
ζωγράφισε
στο πάτωμα
ο
Θεός
δεν ήταν
περιστέρι.

              3
Με ποδήλατα
φεύγουν οι άγγελοι
που δεν πρόλαβες να δεις
κρατάνε χάρτινες αποσκευές
από παιδικά όνειρα.
Κοιμώνται στους σταθμούς
κρατάνε τη θέση
αυτών που θάρθουν
κατακουρασμένοι
πριν ξεντυθείς.

              4
Η τηλεόραση
μόνιμη πανσέληνος
κυκλώπειο βλέμμα
αυτή τον κοιτούσε,
τον παρακολουθούσε...

Με δεμένα κορδόνια
έτρεχε...

              5
Ισχυριζόταν
πως είδε ένα φως
κάποτε
να πέφτει στη ζωή του
με σπαραγμένες λέξεις.

Ένα τεντωμένο σχοινί
ήταν το μυαλό του
και πάνω του
το φως ανέτειλε.

              6
Κι έπειτα στην ακίνητη επιφάνεια του νερού
αυτός έβλεπε νεράιδες
τους διαλόγους των αρχαίων
σε μονοφωνία

ένα πηγάδι κοίταγε
και ήξερε πώς θα πετάξουν
αύριο τα πουλιά

η καρδιά του
ήτανε φούρνος
ανοιχτός
σε χιονισμένη στέππα.

              7
Κι όμως αυτόν τον άνθρωπο
τον απήγαγαν
με την κατηγορία πως ήταν νεκρός
δεν είχε αποδείξεις
κανείς δεν τον ήξερε
κάποιοι αόριστα τον θυμόντουσαν
ήταν μοναχός
δεν μπερδευόταν στις δουλειές των άλλων
σεβόταν ακόμα και τις αναμνήσεις τους.

              8     
Εκεί τον έβαλαν μαζί με τους άλλους
κατηγορούμενους
ήταν όλοι νεκροί
-ξεχασμένα πουλιά μονάχα πετούσαν
σε ασφαλές ύψος-

ο χρόνος είχε πεθάνει
άγνωστο από πότε
οι ιστορικοί δεν είχαν ακόμα εφευρεθεί
δεν του απήγγειλαν καμία κατηγορία
-αφού ήταν νεκρός-
δεν του αναγνώριζαν κανένα δικαίωμα
-αφού ήταν νεκρός-
δεν είχε κανένα λόγο
-αφού, είπαμε, ήταν νεκρός.

              9
Αυτός είχε το φως του
που μες την ερημία μεγάλωνε 
ένα φτωχό φως 
στην άκρη των πραγμάτων 
συνοδευτικό.

               10
Είχε χάσει το εγώ του
πριν από τριανταπέντε χρόνια
στην έρημο
ήταν ένα ατύχημα
του στοίχησε πολύ ακριβά
χρειάστηκε να βάλει ένα άλλο
δανεικό
και τώρα κι αυτό ακόμα τον πονούσε
αφάνταστα.

              11
Έβλεπε τους άλλους
σαν αυτό το (δανεικό) εγώ
την εκδίκηση σαν αρρώστια
το μίσος
ως φλύκταινα.

Την καταδίκη μασούσε
με ηρωισμό
και την έφτυνε τη νύχτα.


Γράφτηκε το 2003 για έναν ραδιοφωνικό διαγωνισμό

Δευτέρα 26 Απριλίου 2010

Πρωτομαγιά

Του Μαγιού ροδοφαίνεται η μέρα,                      
που ωραιότερη η φύση ξυπνάει,
και την κάνουν λαμπρά και γελάει,
πρασινάδες, αχτίνες, νερά.
Άνθη κι άνθη βαστούνε στο χέρι
παιδιά κι άντρες, γυναίκες και γέροι
ασπροεντύματα, γέλια και κρότοι.
Όλοι οι δρόμοι γιομάτοι χαρά.
Ναι, χαρείτε του χρόνου τη νιότη,
άντρες, γέροι, γυναίκες, παιδιά.

Διονύσιος  Σολωμός